In veranderingstrajecten maar steeds vaker ook in gewone gesprekken tussen mensen in een winkel of op een feestje, hoor je hoe ze zichzelf of anderen beschrijven aan de hand van kleuren. Uitspraken als: “Wat is die man toch blauw”, of: “Ja dat komt omdat ik eigenlijk heel geel ben” hoor je meer en meer. Dat is de aanleiding om een van de modellen die werken met kleuren te beschrijven in detail, want er zijn er namelijk meer. In dit artikel onderzoeken we daarom DISC als model.
DISC is een model dat vier verschillende gedragsstijlen en communicatievoorkeuren beschrijft: Dominantie, Invloed, Stabiliteit en Conformisme. Elke stijl heeft een eigen kleur: rood, geel, groen of blauw. Het gaat bij DISC dus niet over Persoonlijkheidstypen—dan zou het meer gaan over het begrijpen van de aard van een individu, niet minder over gedrag gaan. DISC gaat over waarneembaar gedrag.
Dat suggereert dat het eigenlijk heel eenvoudig zou moeten zijn om te kijken, waar te nemen, wat het gedrag van anderen is—en daar dan conclusies aan te verbinden. Grappig genoeg is dat wat veel mensen doen: ze nemen iets waar, en nemen veel aan daarbij—en leggen dan gedrag helemaal verkeerd uit. Vaak zien we allerlei soorten vreemd gedrag ontstaan—vinden we zelf—omdat we onvoldoende de situatie en de persoon om wie het gaat in ogenschouw nemen. We zien de wereld zoals we zelf zijn op dat moment—en kijken niet naar de ander, naar hoe die de situatie beleeft.
Daarom is het nuttig om een eenvoudig model te hanteren—waaraan je snel kunt refereren, Je kunt je eigen gedrag en dat van de ander dan beoordelen zonder puur vanuit emotie en alleen vanuit jezelf te kijken; met een model kan dat meer feitelijk en ook kun je de ander in ogenschouw nemen, en zo snel de situatie langs de meetlat leggen. Je kunt een diagnose stellen—en kijken hoe je deze situatie kunt oplossen. DISC is zo’n model waarmee dat relatief eenvoudig kan.
Hieronder vind je een illustratie waarin je duidelijker ziet hoe denken en voelen en introvert en extravert gedrag de assen van het model zijn. Verschuivingen langs die lijnen laten ander gedrag zien. Een extraverte denker scoort veel D, of de rode kleur, een Introverte denker is blauwer in zijn gedrag. Veel groen scoor je als je gedrag introvert en meer op voelen is gericht en geel is voor de extraverte voelende mensen.
Laten we ook even kijken naar de kleuren van het DISC model. Kleuren associëren we snel met bepaalde emoties, ze kunnen zelfs onze emoties beïnvloeden. Mensen voelen zich soms sterker in kleding als deze een bepaalde kleur heeft. Bepaalde kleuren worden met gebeurtenissen geassocieerd—en daar zitten ook culturele verschillen in. Denk maar aan Zwart als traditionele rouwkleur in de westerse wereld, maar in het verre oosten wordt ook wit daarmee geassocieerd. Er is een hele psychologie omheen. Maar wat staat er dan volgens de kleurenpsychologie voor de DISC kleuren rood, geel, groen en blauw?
De eerste kleur, rood, wordt door mensen beleefd als intens, krachtig en levendig. Mensen met iets roods aan stralen vaak kracht uit. Sprekers zie je niet zelden met rode jasjes of dassen. Denk ook aan merken die het in hun logo hebben, zoals Red Bull, Coca Cola en Ajax, Feijenoord en de Rode Duivels. Ook bieren en sterkere alcohol hebben vaak rood in het logo, denk aan Campari en Duvel.
Deze kleur staat voor vrolijkheid. Het symboliseert ook optimisme, vriendschap en rijkdom. Maar ook lente, Pasen en licht. Het is een van de pauselijke kleuren, maar je vindt het ook terug in de logo’s van IKEA, Zwitsal, JUMBO en McDonalds.
De groene kleur staat voor positiviteit en evenwicht. Maar het staat ook voor natuur en groei. In logo’s kun je denken aan milieubewuste organisaties als FSC en diverse natuurorganisaties. Maar ook Starbucks en politieke partijen maken zo duidelijk dat ze harmonie en natuurlijkheid belangrijk vinden.
De blauwe kleur symboliseert wijsheid en autoriteit. Overheidsinstanties willen graag autoriteit en vertrouwen uitstralen, daarom zie h3 je de kleur blauw ook terug in logo’s van de politie en rijksoverheid. Ook banken vinden het een prettige kleur, denk bijvoorbeeld aan Rabobank.
En waarom wordt er voor kleuren gekozen om gedrag te typeren? De kleuren van de DISC gedragsstijlen komen voort uit de emoties die ze oproepen. Daarom wordt het DISC model ook wel vaak de ‘kleuren persoonlijkheid’ genoemd. Na jaren weten mensen vaak niet meer welke uitleg er ook alweer precies hoorde bij de kleuren—maar de kleur zelf, dat vergeten ze niet snel meer; het wordt door associatie een eenvoudig te onthouden taal op zich. Soms herinneren mensen zich zelfs een persoon, bijvoorbeeld een teamgenoot of een klant, als ze denken aan een kleur.
Dat is een van de redenen waarom DISC interessant is om in een team te gebruiken; je krijgt een heel eigen taal samen die gaat over gedrag. Die taal gaat over een kleur en blijft daarmee iets feitelijks, zelfs iets lichts hebben. “Goh Frits, wat doe je weer heerlijk rood” klinkt echt veel beter dan: ”Frits wat ben je weer een micromanager”. En dat helpt: Teams kunnen op deze wijze gemakkelijker benoemen wat er opvalt aan gedrag zonder dat de feedback altijd direct pijnlijk is, en nog belangrijker, iedereen leert ook de eigen rol te zien en te benoemen binnen dat gedrag. Je kunt zelf namelijk heel goed de reden zijn voor bijvoorbeeld Rood gedrag bij de ander; goed communiceren doe je samen, en communicatie verbeteren doe je dus ook samen.
Daarom is het ook niet alleen erg interessant om te weten van jezelf wat je eigen gedragsstijl normaal is, maar het is noodzakelijk om die te kennen. Zo leer je ook hoe die eruitziet voor anderen, en hoe je de situatie zelf kunt veranderen en verbeteren. Want als je jezelf beter kent, en je beter weet hoe je reageert op de omstandigheden en op andere mensen, dan kun je beter voorspellen hoe effectief een gesprek of zelfs een werkrelatie zal zijn zonder dat je er actief aan werkt. Maar beter: je kunt actief besluiten eraan te blijven werken.
Het is volgens diverse goeroes namelijk onmogelijk om geen invloed te hebben op de omstandigheden. Ook is volgens Daniel Goleman, de Schrijver van het baanbrekende boek Emotionele Intelligentie en het net zo interessante Sociale intelligentie, de eerste stap naar een hoger EQ dat je jezelf kent—daarna is het gemakkelijker om te bekijken hoe je de relatie met anderen succesvoller kunt maken. En mensen die betere relaties hebben met anderen, voelen zich vaak beter—en dat maakt effectieve succesvolle relaties op het werk, maar zeker ook privé, gemakkelijker te bereiken. En werk, projecten, teams en zelfs huwelijken worden dan leuker. En wie het thuis leuk heeft, is op het werk ook weer prettiger. Tot zover ons relaas over succesvolle intelligentie. Hoe bereiken we dat met DISC?
De DISC test is maar een van de vele mogelijkheden om inzichten in jezelf te verkrijgen. En net zoals iedere andere test is het niet per se een oplossing voor je probleem. Denk maar aan een CTscan, of een bloedtest; beiden zijn ook geen oplossing, maar middelen om een diagnose te kunnen stellen. Daarna kun je eenvoudiger en beter gerichte actie nemen om de situatie te veranderen of te verbeteren. En zo is het bij een DISC test ook: Het geeft geen oplossing, maar een richting om te komen tot betere communicatie.
Dat is bijvoorbeeld binnen teams in wording een must, maar denk ook aan LEAN verbeteringstrajecten of veranderingstrajecten naar Agile werken; deze stranden niet zelden voortijdig of zijn minder succesvol dan ze hadden kunnen zijn als de communicatie tussen de mensen die het een succes moeten maken in de werkelijkheid niet vloeiend genoeg verloopt, als vertrouwen er niet is en echte feedback daarmee onmogelijk is.
In zowel Lean als Agile werken is vertrouwen essentieel. Zonder het vertrouwen dat het veilig genoeg is om steun te vragen, en om feedback te geven en vragen in de organisatie, is het bijna onmogelijk om alle mensen samen door een veranderingstraject te loodsen—daar heeft de organisatie dan eenvoudigweg de energie niet voor—want die energie, die gaat zitten in ergernissen, hakken in het zand, wrok en ook: zieke en vertrekkende mensen. En daarmee verdwijnt ook kennis en ervaring. Mensen delen namelijk geen kennis met mensen die ze niet vertrouwen.
Vaak worden DISC trainingen en de bijbehorende tests daarom in teamverband, dus samen met de collega’s, gedaan. Sterker nog, er zijn trainingsorganisaties die deze tests en trainingen niet eens als open training aanbieden, maar alleen als in-company traject. DISC heeft veel meer waarde in samenhang met anderen dan wanneer je dit als eenling doorloopt—hoewel dat laatste voor mensen ook erg helpend kan zijn. Maar ook dan: Het valt of staat met de implementatie in de eigen dagelijkse praktijk. Zonder feedback van anderen, zonder leren van je eigen gedrag, zonder feedback op je eigen dagelijkse gedrag heeft DISC alleen als diagnose zin.
Hieronder vind je een korte samenvatting hoe de verschillende gedragstypes bij DISC er uit zien. We hebben hierbij gefocust op de kenmerken (wat doe je op een goede dag), valkuilen (wat doe je op een slechte dag), en we hebben erbij de tips en vaak voorkomende testresultaten die met elke kleur samenhangen gezet.
Een DISC test zal overigens vaak laten zien dat je meerdere kleuren in je profiel hebt. Sterker nog, de meeste mensen hebben meerdere kleuren in hun DISC profiel. Het DISC profiel is namelijk geen vaststaand label, maar een dynamisch spectrum. Je gedrag op een slechte drag laat andere dingen zien dan je gedrag op een goede dag. Je kunt ook reageren op situaties met een gewenste “kleur”, gewenst gedrag. Dan ben je niet blauw, maar je laat blauw gedrag zien als reactie op bijvoorbeeld een verwarrende situatie.
Iedereen heeft een unieke combinatie van de vier gedragsstijlen: Dominantie, Invloed, Stabiliteit en Conformisme, weergegeven door de voorgenoemde respectievelijke kleuren rood, geel, groen en blauw. Sommige mensen hebben een duidelijke voorkeur voor één of twee kleuren, terwijl anderen meer gebalanceerd zijn over de vier kleuren. Het DISC profiel wat uit de test komt laat zien hoe je jezelf ziet, hoe je je gedraagt in je omgeving en hoe je reageert onder stress. Het DISC profiel kan ook veranderen naarmate je je ontwikkelt, leert en groeit.
De prijs van een DISC test kan variëren afhankelijk van de aanbieder, de duur, de inhoud en de rapportage van de test. Een gratis DISC test kun je bijvoorbeeld vinden op 123test of DISC Personality Testing. Deze tests geven je een snelle en eenvoudige indicatie van je DISC profiel, maar zijn niet erg uitgebreid of diepgaand. Soms zijn deze tests al erg leuk om een goed teamgesprek te hebben, waarbij problemen eens op een heel andere wijze worden bezien. Teams kennen zelf namelijk hun beste voorbeelden. En goed gefaciliteerd en gecoacht kun je zo heel ver komen, bijvoorbeeld als je zo’n DISC uitslag als een retrospectieve werkwijze gebruikt.
Een preciezere (betaalde) DISC test kan je meer informatie, inzicht en advies geven over je gedrag, sterke punten, ontwikkelpunten en communicatiestijl. In teams die heel analytisch ingesteld zijn, of waarvoor waarheid erg belangrijk is, kan dit tot spectaculaire effecten leiden als de sessies goed begeleid worden. Een betaalde DISC test kan variëren in prijs van ongeveer € 10 tot € 350 of meer. Dat is ongetwijfeld mede afhankelijk van de kwaliteit en de bijbehorende verdere service van de aanbieder; een gesprek waarin alles wordt uitgelegd is na een test absoluut geen luxe, en coaching op hoe je met DISC de veranderingen en de teamdynamiek beter kunt handelen ook niet.
Wat je precies met een DISC test (en eigenlijk is analyse of meting een beter woord, want het gaat niet om goed of fout gedrag, maar om effectief gedrag) kunt doen, hangt af van je doel en je situatie. Een DISC test kan je helpen om jezelf beter te leren kennen, je zelfvertrouwen te vergroten, je talenten te benutten, je valkuilen te vermijden, je communicatie te verbeteren, je relaties te versterken, je samenwerking te bevorderen, je conflicten te verminderen, je prestaties te verbeteren, je loopbaan te bepalen, je leiderschap te ontwikkelen, je team te vormen, je klanten te binden, je verkoop te verhogen, je stress te verlagen, je plezier te vergroten en nog veel meer.
Maar het effect van een diagnose, zoals gezegd hangt af van de behandeling erna. Effect zie je pas als je het toepast in de praktijk en af en toe checkt of er vooruitgang richting de door jou gestelde doelen in zit. Daarvoor bezie je jezelf het best door de ogen van de anderen—dus coach anderen en laat jezelf coachen, geef feedback en ontvang het om zo steeds de (team)situatie te verbeteren, en ook aan te passen aan de steeds veranderende situatie.
Het allerbelangrijkste van een test als de DISC test is dat je zo meer inzicht kunt krijgen in jezelf, in je eigen gedrag en communicatie—en als je meer weet over jezelf, wordt het ook gemakkelijker iom te zien wat je eigen invloed is op anderen. Ook kun je als je DISC begrijpt, beter doorzien hoe de communicatie en het gedrag anderen in elkaar steekt.
Dat alles maakt het gemakkelijker om je communicatie en gedrag voortdurend beter af te stemmen op de situatie en de mensen om je heen. Met andere woorden, door DISC, door de “kleuren” beter bij anderen te leren herkennen, kun je vaak net iets beter afstemmen op de behoeften, wensen en verwachtingen van je gesprekspartners.
Als Green belt, Black Belt of Agile coach, leider of teamlid kun je daar veel aan hebben als je het team echt nodig hebt—in steeds veranderende omstandigheden. Want de wereld draait, en verandering stopt nooit.
Meer weten? Bel ons of mail ons. We helpen je graag.